Wat leert een data-analyse van Fake News ons?

De afgelopen weken is er een hoop te doen over Fake News. Wereldleiders zijn medeverantwoordelijk als het gaat om dit fenomeen. Het is goed dat Facebook als grootste facilitator van dit probleem na enig wikken en wegen zijn conclusies getrokken heeft en zegt het fenomeen te gaan bestrijden. Mijn verbazing in dit perspectief is vooral dat Fake News ineens een nieuw begrip is. Vroeger noemden we dat gewoon propaganda. Ik heb een ontzettend naïeve wens: Ik hoop dat uitgeverijen die alleen maar op “clickbait” azen snel zullen sterven. En dat zij die het journalistieke ambacht hoog achten, zullen groeien en blijven voortbestaan.

Onderzoek over Fake News
Over Fake News is een hoop gezegd. Maar wat is er nu daadwerkelijk de impact van? Ons partnerbureau Shift Communications deed er onderzoek naar. Zie onderstaande infographic. En wat blijkt?

Algoritmes zijn de baas. We kregen Fake News vooral door algoritmes voorgeschoteld. Facebook is gestart met het Facebook News Project om Fake News tegen te gaan. Een belangrijke ontwikkeling die we even zullen moeten afwachten. 

De kans dat je fake news voorgeschoteld krijgt is op Facebook 97% groter dan via welk ander kanaal ook.

Fake News krijgt disproportioneel veel aandacht omdat het slechts 0,1% van het totale nieuwsaanbod innneemt.

96% van de mensen delen fake news zonder het nieuws zelf te lezen en gaan uit van slechts de koppen boven een artikel. Voor “gewoon” nieuws is dit overigens ook nog 80%

Wat leert ons dit alles? Veel. Er is nog steeds sprake van een enorme content overload. Het vertrouwen in instituties en media staat op het spel, zo bleek ook weer uit de meest recente studie van Edelman, de bekende Trust Barometer. Kortom: van een aantal partijen mogen we best iets verwachten:

Oproep aan uitgeverijen / de journalistiek: Maak eens een krant zonder koppen!
Ook bij “echt nieuws” lezen slechts 80% van de mensen die een artikel delen de kop. Dat vind ik best shocking. Het is Amerikaans onderzoek, maar ik heb weinig reden om aan te nemen dat dit soort cijfers in Nederland heel anders zullen zijn. Als je in onze branche werkt dan mag je aannemen dat iedereen een gezonde dosis mediawijsheid heeft en nadenkt over wat er achter een kop of zelfs artikel zit. Veel uitgeverijen hebben het lastig en daarom zie je met name online de meest suggestieve koppen om haar traffic te genereren. Het is een strategie waarmee je je mediabedrijf uiteindelijk gewoon zelf om zeep helpt. Als het vertrouwen helemaal tot het nulpunt daalt, zal je bestaansrecht toch zwaar onder druk komen te staan. Ik vraag me dus af: waarom is er geen krant die bij wijze van experiment 1 keer een krant maakt zonder koppen.

Oproep aan PR- & Communicatieprofessionals: Geen woorden maar daden
Kunnen we die campagne PR’en? Dat soort dingen zouden we niet moeten willen. Maar als we ze echt niet meer moeten willen, dan houden we geen business meer over. Dus moeten we langzaam de strijd aangaan. Je kunt van stront geen chocola maken maar je opdrachtgever wel confronteren met de gevolgen van daden op de reputatie. En meedenken over wat je kunt DOEN om je reputatie te verbeteren. En daarna komt communicatie. In die volgorde. Als we dat basisprincipe massaal omarmen dan komen we ergens.

Oproep aan leiders van overheden en bedrijven: Beken kleur en toon empathie
Fake News bestaat bij de gratie van een bestaand wantrouwen. Wanneer (wereld)leiders en bestuursleden van grote organisaties empathischer en vaker communiceren, juist over moeilijke zaken, dan is de ruimte voor Fake News kleiner. Mensen willen naar het echt gemeende verhaal luisteren en zitten niet te wachten op corporate speech en spin.