PR en journalistiek in Cuba: dat is andere koek

Wat als alle (massa)media in Nederland in handen zouden zijn van de overheid? Wat als het strafbaar zou zijn om met (buitenlandse) journalisten samen te werken en dat de overheid zou bepalen wat er wel en niet in de krant van morgen staat? Dat kan je je toch niet voorstellen?

Reizen door een ander land is in zoveel opzichten een ‘eye opener.’ Ik ben net terug uit Cuba en ben nog steeds onder de indruk van het politieke regime van dit communistische land en wat de zichtbare effecten daarvan zijn in het land en de samenleving.

De overheid is allesbepalend
En dat wordt maar al te graag verkondigd en duidelijk gemaakt aan de bevolking.Van de ongeveer 30 kranten, bijna 50 radiozenders en de 100 magazines die het land kent is het niet de redactie of de journalist die bepaald wat er gepubliceerd wordt, maar de Cubaanse regering. Reclame wordt er alleen gemaakt voor de door de overheid gesponsorde en/of goedgekeurde goederen.

PR in Cuba
Wanneer ik de PR-dame van een van de hotels waar we verblijven, vraag wat haar functie inhoudt, laat ze mij weten dat zij ons alles kan vertellen over het hotel. En nee, met journalisten mag zij niet praten, dat is strafbaar. De informatie over het hotel om toeristen aan te trekken, wordt vanuit de staat geregeld. Het betreft immers een staatshotel, zoals zo goed als alle hotels in Cuba zijn.

Hoe zit dat aan de bureaukant? In totaal kent Cuba een tiental PR-bureaus die onder strak toezicht en in opdracht van de staat campagnes uitrollen en beurzen organiseren. Met de nadruk op ‘in opdracht van’ met duidelijke grenzen en randvoorwaarden.

Mijn oren klapperen. Dat kunnen wij ons in het ‘democratisch-en- vrij’ Nederland toch in de verste verte niet voorstellen. Hoe kan je nou een goede PR-adviseur zijn als je niet verder mag kijken dan de muren waarbinnen je werkt? Met niemand mag praten? Niets écht mag delen? En hoe kan je nou een creatieve campagne bedenken als je aan zoveel randvoorwaarden moet voldoen?

Journalistiek aan banden gelegd
Mijn interesse is aangewakkerd en ik wil dan ook gelijk weten hoe het zit met de journalistiek in het land. Want ook de rol en functie van de journalist ziet er totaal anders uit, omdat de vrijheid van de schrijver volledig aan banden is gelegd. Wil je als journalist een artikel schrijven over een buitenlandse gebeurtenis? Dat mag alleen als je lid bent van de Communistische Partij.

Intussen hebben zich wel een 70-tal buitenlandse nieuwsorganisaties zich gevestigd in Cuba (vanuit Latijns- Amerikaanse en Europese landen). De journalisten die hier werken moeten voor elk artikel dat zij schrijven kosten betalen en accreditatie hebben anders worden zijn gearresteerd en/of gedeporteerd.  Zij rapporteren verder rechtstreeks aan hun eigen land, onder het toeziend oog van Cubaanse ‘jefes’. Voor iedere journalist in Cuba geldt dat zij toestemming moeten hebben om nieuws te brengen. Zonder toestemming is de kans groot dat je in de gevangenis belandt, zoals de onafhankelijke journalist Calixto Martínez.

De invulling van een PR-functie verschilt uiteraard per land, maar het verschil tussen Nederland en Cuba is echt enorm. En dan klap ik hier toch weer in mijn handjes dat wij wel hechte relaties met journalisten op kunnen en mogen bouwen, vrijheid hebben om een écht verhaal te vertellen en onze creativiteit mogen inzetten. Ja, PR in Nederland …we doen het zo slecht nog niet met z’n allen.