Onlangs stipte Arjen Lubach tijdens een aflevering van Zondag met Lubach aan dat onderzoek aantoont dat de Nederlandse jeugd steeds minder leest. Daarnaast staat Nederland wat betreft het leesplezier binnen Europa ook nog eens helemaal onderaan. Deze trend zet zich al jaren voort en het is ook niet de eerste keer dat we hiervan horen. Het lijkt er op dat lezen, en dan vooral het lezen van fysieke bladen, kranten en boeken, “uit” is. En al blijf ik dit een gek idee vinden, ook ik ben hier als millennial het levende bewijs van. Dus, in het kader van een echte millennial zijn, wilde ik natuurlijk weten hoe anderen dit dan ervaren.
Onderzoek onder mede-millennials
Ik besloot zelf op onderzoek uit te gaan – weliswaar op kleinere schaal. Waar het onderzoek dat Lubach noemt zich focust op begrijpend lezen, trek ik dit hier wat breder. Ik polste de vraag “lezen jullie wel eens, en zo ja wat dan precies?” bij mijn mede-millennials. De antwoorden bleken grotendeels aan mijn verwachtingen te voldoen. “Nee, eigenlijk nooit meer, maar ik zou het wel meer willen doen.” Het viel me op dat dit met name geldt voor kranten en lifestyle media. Een aantal zeggen wel de krant te lezen, maar bij de meeste gaat de voorkeur toch al snel uit naar gratis en digitaal nieuws. Maar lifestyle bladen? Lifestyle leest eigenlijk niemand van mijn generatie (meer) – met als enkele uitzondering de zomeruitgave van LINDA, die dan van moeders wordt meegepikt om op vakantie te lezen. Een boek willen we nog wel eens oppakken, zeker op vakantie. Nee, niet omdat de WiFi in Italië niet overal top is, maar omdat we dan pas een break hebben van eventueel verplicht leesvoer. En die verplichting, wat Lubach ook al stelt, maakt dus ook wel echt dat de jeugd minder en minder graag leest.
Van ontspanning naar verplichting
Waar ik als kind enorm van lezen hield en een van die kinderen was die ’s avonds na bedtijd nog uren stiekem doorlas, veranderde dit op de universiteit al snel. Lezen ging hier langzaam over van “een ontspannend moment” naar een “vereiste”. Lezen omdat het moet. Tja, daar haal je al snel geen plezier meer uit. Het waren dan ook de huidige studenten in mijn onderzoek die antwoordden momenteel niets recreatief te lezen. Aan alle lesstof hebben zij hun handen vol. Kortom: zeker tijdens de jaren dat je moét lezen, is het dus niet gek dat je dit dan niet snel ook nog voor de lol gaat doen. Opvallend is wel dat deze mensen hierna vaker non-fictie leesvoer oppakken wanneer zij wél recreatief lezen. Lezen blijft op deze manier dus een informatief middel.
Blijf vooral lezen
Nu ben ik er zelf altijd heilig van overtuigd geweest dat ik het lezen na mijn studietijd wel weer op zou pakken. Letterlijk oppakken en vasthouden, want op de een of andere manier beschouw ik het online lezen en lezen op social media – iets wat de jeugd weer wel vaak doet – niet direct als ‘lezen’. Althans niet zoals we dat vroeger deden. Want lezen moet ons uitdagen om het verbeeldingsvermogen op een andere manier te gebruiken. Prikkelen om onze fantasie en creativiteit de vrije loop te laten gaan en dit proces ook in het dagelijks leven te stimuleren. Iets wat series, sociale media en alles wat kant-en-klaar gepresenteerd wordt op ons scherm, niet op deze manier doen. Het wegdenken van schermen is natuurlijk niet meer mogelijk, maar we kunnen wel proberen om een balans te vinden tussen online en offline om onszelf zo op meerdere manieren te blijven inspireren.
Nu moet ik wel eerlijk zijn. Het blijft namelijk moeilijk om weer in die “echte” lees-flow te komen. Al met al heeft Lubach – via een scherm notabene – de boekenwurm in mij weer een beetje wakker geschud: na de uitzending dook ik direct in bed met een boek.
