Hoe wij Nederlanders de grip op onze media verloren

Mediajournalist Mark Koster legt in zijn boek en de podcast over de Belgische uitgever Christian van Thillo iets uit dat toch bijzonder is: de verhouding tussen de directeur en de journalisten bij een mediaorganisatie. Bij een bedrijf is dat immers duidelijk: er is een directeur verantwoordelijk en de medewerkers kunnen natuurlijk meedenken en meebeslissen, maar de directeur blijft altijd eindverantwoordelijk.

In een mediaorganisatie is er vaak wat meer macht bij de mensen zelf: daar is er iemand verantwoordelijk voor de inhoud, namelijk de hoofdredacteur en de eigenaar of de uitgever gaat over het hele bedrijf. Het is vrij gangbaar in de mediawereld, zo legt Mark Koster in zijn podcast bij BNR over de Belgische mediamagnaat uit, dat de uitgever zich niet te veel met het inhoudelijke deel van de krant bemoeit. Hij koopt het bedrijf, heeft intensief contact met de hoofdredacteuren en chefs, maar verder blijft hij op afstand. Maar dat ging dus een beetje anders bij Van Thillo toen hij eerst het Parool kocht en later AD en de rest. Hij ging zich redelijk actief bemoeien met hoe de krant eruit moet zien; wist welke koppen goed werkte en hoe je een verhaal moet vertellen.

Toevallig liep ik in 2005 en de jaren daarna wel eens rond bij de regionale kranten die vanaf die tijd onder AD vielen en ik verbaasde me er toen over dat je nooit iemand hoorde met een visie op de mediawereld. Internet ging het overnemen, dat was allang duidelijk, maar er was niemand die zei: zó zouden we dat moeten aanpakken. Er was vooral veel paniek en die paniek had er vooral mee te maken dat kranten het nieuws gratis op internet zetten. Jullie moeten voor de grap maar het boek van Marianne Zwagerman lezen over De Telegraaf en dan weet je dat daar ook geen visie was: er werd rustig gekeken hoe Facebook en Google het advertentiegeld opslurpten, maar een plan om mensen direct te laten betalen voor verhalen kwam er niet. Het leek wel of iedereen zat te wachten op mensen met goede ideeën op dat vlak; inhoudelijk ging het allemaal prima, maar er was niemand met een businessmodel voor nieuws.

Ik zou wel een podcastserie willen luisteren of een boek willen lezen met als thema: waarom konden wij in het begin van de 21-ste eeuw geen club wijze vrouwen of mannen bij elkaar brengen die de toekomst van de Nederlandse nieuwsmedia waarborgt? Of geloofden Derk Sauer, Ernst-Jan Pfauth, Mark Koster en al die mensen die dat hadden kunnen doen zelf ook niet in de toekomst van de nieuwsmedia? Of kunnen wij, als het erop aankomt, niet zo goed samenwerken?